Κυριακή 31 Μαρτίου 2013



Ελένη Μπούκουρα - Altamura: Η Αντισυμβατική, Η Ταλαντούχα,
           Η πρώτη Ελληνίδα ζωγράφος (Σπέτσες,  1821 –  19 Μαρτίου 1900).
           Κόρη του Αρβανίτη καραβοκύρη και πρώτου θεατρώνη της Αθήνας Γιάννη Μπούκουρα, από μικρή έδειξε το ταλέντο της στη ζωγραφική. Μαθήτρια της Γαλλικής Σχολής του Ναυπλίου, της Σχολής Hill της Αθήνας και, ταυτόχρονα, κατ’ οίκον διδαχθείσα από τον Ιταλό ζωγράφο Raffaelo Ceccoli, καθηγητή του Σχολείου των Τεχνών, συνέχισε τις εικαστικές σπουδές της στην Ιταλία.
           Μεταμφιεσμένη σε άνδρα, υπό το ψευδώνυμο Χρυσίνης Μπούκουρας, παραβίασε το καλλιτεχνικό άβατο της εποχής και μαθήτευσε στο εργαστήρι του ζωγράφου και γαριβαλδινού επαναστάτη Francesco Saverio Altamura στη Νάπολη, τον οποίον ακολούθησε στη Φλωρεντία και στη Ρώμη. Εκεί έγινε δεκτή στη Σχολή των Ναζαριστών ζωγράφων, ενώ το έργο της «Απελπισία» κέρδισε το πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό.
            Η Ελένη ερωτεύθηκε τον κατά τέσσερα χρόνια μικρότερο δάσκαλό της και μαζί του απέκτησε τρία εξώγαμα παιδιά: Τον Ιωάννη, την Σοφία και τον Αλέξανδρο. Εν τέλει, ασπάστηκε τον καθολικισμό και τον παντρεύτηκε. Όμως, το 1857 ο σύζυγός της την εγκατέλειψε για  την ερωμένη του, την αγγλίδα φίλη της ζωγράφο Jane Benham Hay, παίρνοντας μαζί του τον μικρότερο γιο τους Αλέξανδρο.
          Η Ελένη επέστρεψε στην Ελλάδα, με τα άλλα δύο παιδιά της, τον Ιωάννη και τη Σοφία, και άρχισε να παραδίδει μαθήματα ζωγραφικής σε νεαρές Αθηναίες, ανάμεσα σε αυτές και στην Βασίλισσα Όλγα. Όμως, το 1872 η κόρη της αρρώστησε από φυματίωση και, για λόγους υγείας, οι δύο γυναίκες μετακόμισαν στις Σπέτσες. Τελικά, η Σοφία δεν απέφυγε το μοιραίο και πέθανε στα τέλη του 1872, σε ηλικία δέκα οκτώ ετών.
         Το 1876 ο γιος της και ανερχόμενος ζωγράφος Ιωάννης Αλταμούρας ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Κοπεγχάγη και επέστρεψε στην Αθήνα, γεμίζοντας με χαρά τη χαροκαμένη μάνα. Όμως, η χαρά της δεν κράτησε πολύ. Ο Ιωάννης, που διακρίθηκε για τις θαλασσογραφίες του, προσβλήθηκε και αυτός από φυματίωση και πέθανε τον Μάιο του 1878, σε ηλικία μόλις είκοσι έξι ετών.
        Η απώλεια των παιδιών της προκάλεσε νευρικό κλονισμό στην Ελένη και την οδήγησε στην τρέλα. Σε ηλικία 60 ετών επέστρεψε στις Σπέτσες, όπου έκαψε σχεδόν όλα τα ζωγραφικά της έργα. Πέθανε σχεδόν άγνωστη στις 19 Μαρτίου 1900 και κηδεύτηκε στο κοιμητήριο της Αγίας Άννας των Σπετσών. Αργότερα, τα οστά της, όπως και εκείνα της Σοφίας και του Ιωάννη, μεταφέρθηκαν από τους απογόνους της στο A' Νεκροταφείο Αθηνών, στον κοινό τάφο της οικογενείας Mπούκουρα - Altamura. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι και ο Αλέξανδρος, ο μικρότερος γιος της Ελένης, έγινε ζωγράφος στην Ιταλία.  Αργότερα, η ανιψιά της Νίνα, κόρη του αδελφού της Αναστάση Μπούκουρα, κατέγραψε και διέσωσε όσα προσωπικά αντικείμενα, χαρτιά και ενθύμια, καθώς και τα λίγα δικά της έργα και του Ιωάννη που βρέθηκαν στην κατοχή της οικογένειας.
        Η τραγική ζωή της Ελένης Μπούκουρα - Αλταμούρα απετέλεσε το θέμα του  μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη «Ελένη ή ο Κανένας» και του θεατρικού έργου του Κώστα Ασημακόπουλου «Ελένη Αλταμούρα».       
"Αυτοπροσωπογραφία με ράσο καλογήρου"
"Μάθημα Πιάνου"
"Η Απελπισία"